Moedervlek laten controleren

Moedervlekken zijn goedaardige ophopingen van pigmentcellen in de huid en zijn heel normaal. Vrijwel iedereen krijgt moedervlekken, gemiddeld zo’n 25. De officiële medische term voor moedervlek is naevus. Naast normale, goedaardige moedervlekken bestaan er nog onrustige (dysplastische) en kwaadaardige moedervlekken (melanomen).

Onrustige moedervlekken zijn goedaardig maar kunnen soms voorlopers van een melanoom zijn. Een melanoom kan ontstaan uit een onrustige moedervlek, maar ook uit een gewone moedervlek, al is die kans wel heel erg klein. Ook kan een melanoom spontaan ontstaan uit een tevoren normale huid.

Hoe ontstaan moedervlekken?

Een moedervlek is een onschuldige stoornis in de ontwikkeling van de huid. De meeste moedervlekken ontstaan tussen je derde en twintigste levensjaar. Soms is een moedervlek al bij de geboorte aanwezig (de zogenaamde aangeboren of congenitale moedervlek). Het aantal moedervlekken wordt mede bepaald door erfelijke aanleg. Ook heeft zonlicht invloed op de hoeveelheid moedervlekken. Vooral overmatige blootstelling aan de zon in de eerste 15 jaar van het leven is van belang bij de vorming van moedervlekken.

Hoe zien moedervlekken eruit?

Gewone moedervlekken hebben meestal een bruine kleur. Ze kunnen vlak, maar ook bol of hobbelig zijn. Ze kunnen in grootte, vorm of kleur nogal van elkaar verschillen. Kenmerkend is dat de vorm en kleur regelmatig zijn.

Onrustige moedervlekken zijn onregelmatiger van vorm en kleur. Vaak zitten er verschillende tinten bruin naast elkaar in dezelfde moedervlek. Soms is er ook sprake van een roodachtige verkleuring. Iemand met veel van deze atypische moedervlekken heeft een wat hogere kans op het krijgen van een melanoom.

Waarom is het belangrijk om moedervlekken te bekijken?

Het is in principe voor niemand een overbodige luxe om eens een dermatoloog te bezoeken voor het controleren van de moedervlekken. Bij mensen met vele moedervlekken wordt het zelfs geadviseerd dit (regelmatig) te laten doen. En het is zeker belangrijk een veranderende moedervlek goed in de gaten te (laten) houden. Deze moedervlek zou kwaadaardig kunnen worden. Maak een afspraak bij je dermatoloog als je moedervlek:

•  groter wordt
•  van kleur verandert
•  van vorm verandert (asymmetrisch of grillig wordt)
•  jeukt, steekt of pijn doet
•  korstjes vertoont
•  bloedt
•  bijzonder opvalt doordat deze moedervlek er anders uitziet dan de andere moedervlekken.

In veel gevallen zullen deze verschijnselen berusten op onschuldige veranderingen in de moedervlek, maar het is altijd raadzaam je huisarts of dermatoloog te raadplegen om te zien of er sprake is van een kwaadaardige verandering in de moedervlek.

Een melanoom is meestal groter dan een gewone moedervlek, de vorm is grillig en asymmetrisch en de pigmentatie vaak onregelmatig. Naast bruin en zwart kunnen de kleuren rood, paars, blauw, grijs en wit voorkomen.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Op grond van de uitwendige verschijnselen kan een dermatoloog in veel gevallen met redelijke zekerheid zien of het om een goedaardige, onrustige, of kwaadaardige moedervlek gaat. Een hulpmiddel daarbij kan de dermatoscoop zijn. Dit is een apparaatje waarmee de moedervlek enkele tientallen malen vergroot kan worden en de dermatoloog een beetje “door de huid heen” kan kijken . Bij twijfelgevallen en bij duidelijke verdenking op melanoom zal altijd microscopisch onderzoek nodig zijn. Voor het microscopisch onderzoek moet de moedervlek of het melanoom onder plaatselijke verdoving worden verwijderd.

Welke behandelingen van moedervlekken zijn er?

Een normale moedervlek hoeft niet behandeld te worden. Soms wil men een irriterende moedervlek laten verwijderen, zoals een bolle moedervlek onder de broekrand of bh-band. Ook kunnen moedervlekken om cosmetische redenen worden verwijderd. Dit kan op verschillende manieren. Het meest toegepast wordt: wegsnijden (excisie), wegschaven (shave) of wegbranden (elektrocoagulatie). Indien er ook maar een kleine verdenking op melanoom (kwaadaardige moedervlek) bestaat, zal de moedervlek worden weggesneden en microscopisch worden onderzocht.

Risicofactoren en wat kunt je zelf nog doen?

De belangrijkste risicofactor voor het krijgen van een melanoom is de erfelijke aanleg. Het risico neemt toe naarmate er meer familieleden een melanoom hebben. Een klein vergroot risico hebben mensen met meer dan 50 gewone moedervlekken of 3 of meer onrustige moedervlekken. Bij mensen met een bleke huid met sproeten of blond/rossig haar is het risico op melanoom ook licht verhoogd. Dit zijn allemaal factoren die vastliggen en niet beïnvloed kunnen worden. De enige bekende risicofactor die wel beïnvloed kan worden, is blootstelling aan teveel zonlicht. Zonlichtverbrandingen op jonge leeftijd vergroten even eens de kans op het krijgen van een melanoom. Het is zeker bij kleine kinderen aan te raden overmatige blootstelling aan te raden overmatige zonblootstelling te vermijden. Er zijn ook aanwijzingen dat regelmatig zonnebankgebruik het risico op melanoom kan vergroten.

Bij het melanoom is het van groot belang dat de afwijking in een zo vroeg mogelijk stadium ontdekt wordt, deze vorm van huidkanker is vaak goed te genezen. In een later stadium kunnen uitzaaiingen ontstaan, die een groot gevaar voor de gezondheid vormen, vaak met dodelijke afloop.

Het is daarom van groot belang dat je contact opneemt met je dermatoloog indien je veranderingen aan een moedervlek hebt opgemerkt, of twijfelt over de goedaardigheid van een moedervlek.